تحقیق درباره نظام خانواده

تحقیق درباره نظام خانواده

تحقیق نظام خانواده در قالب فایل ورد تهیه و طراحی شده و شامل صفحه فهرست بندی موضوعات، عنوان تحقیق، مقدمه، متن تحقیق و منابع می باشد که مجموع صفحات این فایل 50 صفحه است.

صفحات این تحقیق شماره گزاری شده و متن آن نیز پاراگراف بندی و ویرایش شده است و آماده ارائه و یا پرینت می باشد. فایل ورد این تحقیق قابل ویرایش بوده و شما می توانید به مطالب آن افزوده و یا هر قسمت که بخواهید حذف کنید.

جهت جلوگیری از بهم ریختگی متون و نمایش صحیح در دستگاه ها و نرم افزار های مختلف علاوه بر فایل Word یک نسخه فایل PDF هم در فایل دانلودی قرار داده شده است.

عناوین و سرفصل ها:

چکیده – مقدمه – هدف از تشكیل خانواده – جامه یکدیگر – خانواده و اسلام – نظام باز و بسته خانوادگی – خصوصیات نظام باز خانوادگی – خصوصیات نظام بسته خانوادگی – خصوصیات خانواده سالم در تربیت فرزندان – خانواده سالم – خانواده پریشان – خانواده سالم یا بالنده  چیست؟ – خانواده گسسته ( خانواده پریشان ) – خانواده خشك و سخت گیر – جایگاه خانواده در روایات – هم سنخ بودن زن و مرد در آفرینش – حقوق و تكالیف خانواده – بررسی ویژگی های خانواده سالم – جایگاه خانواده در روایات – نگاهی به آسیب های خانواده امروز و علل ضعف در کارکردها – کارکردهای مرد و زن در جامعه شناسی اسلام – فرزندان – وظایف والدین در قبال فرزندان از نظر اسلام – کارکرد خانواده در نظام اسلامی – 1- حفظ نسل – 2- انتقال تجربه – 3- انتقال فرهنگ و زبان – 4- ساختن جامعه ای سالم و نیرومند – تأثیر خانواده در امنیت اجتماعی – نقش اجتماعی خانواده در پرورش سالم افراد – برخی آفات خانواده در جامعه مدرن – اهمیت خانواده در دوران نوجوانی – عوامل امنیت و ثبات خانواده – عشق ، بنیان خانواده – نکاتی که در امر ازدواج باید رعایت شود – قانونی شدن – تشویق و تحریض – علنی بودن – ازدواج، پیمان محکم و استوار – ضرورت رشد عقلانی و جسمانی – تأکید بر زندگی مستقل – احترام مرد – تکریم همسر – دادن زینت نیکو به همسر – حفظ حجاب زن – پرهیز از برانگیختن حسادت زن – اهمیت اشتغال زن – نتیجه گیری – منابع

بخشی از تحقیق:

چکیده

خانواده به گروهی از افراد گفته می شود که با یکدیگر از طریق هم خونی، تمایل سببی، و یا مکان زندگی مشترک وابستگی دارند.افرادی که در این واحد کوچک اجتماعی رشد می یابند و تربیت می شود به میزان رشد و شکوفایی شان سهم در واحدهای اجتماعی بزرگ انسانی دارند.

نظام خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است که اساس و زیرساخت واحدهای بزرگ اجتماعی بشری به شمار می رود.افرادی که روزی به عنوان فرمانروای مقتدر و سیاستمدار سترگ، و مدیر نیرومند، و مبتکر توانا در جامعه ظهور می کنند، و مسؤولیتهای سنگین و خطیری را به عهده می گیرند، نظام خانواده و کانون گرم پدر و مادر تربیتگاه نخستین آنها است.

رشد و شکوفایی این نظام محبوب و بی بدیل، مرهون شناخت و رعایت دقیق حقوق هریکی از اعضای آن نسبت به یکدیگر است، همانطوری که نظامهای بزرگ اجتماعی، قوانین و حقوق خاصی خودش را در ارتباط با اداره واستحکام و رشد و بالندگی دارد، نظام خانواده نیز چنین است.

مهمترین رکن در نظام خانواده پدر و مادر، و زن و شوهر است که هرکدام از حقوق ویژه ای در ارتباط با یکدیگر و در ارتباط با فرزندان برخوردار هستند، رعایت این حقوق، رشته های پربار نظام خانواده را مستحکم می سازد. تأمین شرایط زندگی شیرین و شایسته و ایجاد محیط سالم و امن محصول ایمان و اعتقاد زن و مرد به قانون دینی و عمل بر طبق آن می باشد.

شناخت مسایل مربوط به خانواده اعم از زن و مرد و فرزندان و قضاوت در باره احکام و حقوق آنان، بدون شناخت و توجه به موقعیت و جایگاه نهاد خانواده سخن ناصواب خواهد بود، و همچنین سخن گفتن از حقوق فردی و اجتماعی مرد و یا زن و بررسی حقوق زن و شوهر بدون عنایت به نقش و موقعیت خانواده در متون و منابع دینی امری ناشدنی است. بدین لحاظ ضروری است که پیش از بررسی نقش حقوق متقابل زن و مرد در تعالی و استحکام خانواده به موقعیت و جایگاه این نهاد مقدس اشاره شود.

مقدمه
اول ذی الحجه سالروز ازدواج مبارك امیر المؤمنین علی علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا علیها السلام است. آغاز این زندگی مشترك در خانه ای ساده؛ اما پر از نور و مهر بود. یاد خدا چلچراغ خانة آنان بود و غیر از جلب رضایت حق خواستة دیگری آنها را به خود مشغول نكرد. حضرت زهرا علیها السلام رازدار و كفو علی علیه السلام بود و علی علیه السلام پناهگاه و تكیه گاه فاطمه علیها السلام . این خانوادة ساده و بی آلایش برای جهانیان مایة بركت شد و زیباترین گلهای وجود در همان خانه پرورش یافت.

امام خمینی قدس سرّه در توصیف این خانه می فرماید:

«یك كوخ چهار ـ پنج نفری در صدر اسلام داشته ایم و آن كوخ فاطمه علیها السلام است، بركات این كوخ چند نفری آن قدر زیاد است كه عالم را از نورانیت پر كرده است، كوخ نشینان این كوخ محقّر در مراتب معنوی آن قدر بالا بودند كه دست ملكوتیها هم به آ نها نمی رسد. جنبه های تربیتی این كوخ آن قدر والا بوده است كه همة بركات بلاد مسلمین، خصوصاً در مثل بلاد ما، همه از بركات آنها است.»

به همین مناسبت بنا داریم در طی سلسله مباحث و مقالاتی به موضوع نظام خانواده در اسلام بپردازیم، بدان امید كه با الهام گرفتن از مبانی نورانی قرآن و عترت خانواده ای موفق داشته و یا تشكیل بدهیم.

هدف از تشكیل خانواده

از نگاه قرآن و روایات، تشكیل خانواده دارای حكمتها و دلایل متنوع روانی، اخلاقی، اجتماعی و دینی است و این علل در واقع، اصول و پایه های تأكید اسلام بر تشكیل خانواده و ضرورت تقویت و تحكیم این نهاد شمرده می شود كه در این مجال به چند نمونه از آنها اشاراتی می رود:

1- امنیت و آرامش: نخستین و اساسی ترین حكمتی كه قرآن مجید با صراحت بدان می پردازد، رسیدن انسان به آرامش روحی و روانی در پرتو تشكیل خانواده است:

«وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیها وَ جَعَلَ بَینَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فی ذلِكَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یتَفَكَّرُونَ»؛ «از نشانه های او این است كه از (جنس) خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در كنارشان آرام گیرید و میانتان دوستی و مهر نهاد. براستی كه در این (نعمت) برای مردمی كه می اندیشند، قطعاً نشانه هایی است.»
در واقع آرامش و مودّت، جان مایة تحكیم پیوند خانوادگی است و هر قدر این جان مایه تقویت شود، نهاد خانواده مستحكم تر می گردد و آرامش بیشتری بر زندگی حاكم می شود.

از سنن آفریدگار جهان این است كه مرد و زن را به گونه ای آفریده است كه مكمل یكدیگرند و از این رو، تا در كانون خانواده و در كنار هم قرار نگیرند، آرامش پیدا نمی كنند و به یقین سعادت زن و مرد در ا ین است كه از سنتهای آفرینش خارج نشوند و تحت تأثیر جذبه های سطحی و زودگذر قرار نگیرند و در پی آن گونه جاذبه ای باشند كه تمام وجود آنها را به یكدیگر پیوند دهد و آنها را در اعماق جان و دل متحد سازد.

مرحوم علامه طباطبایی رحمه الله در ذیل آیة فوق الذكر می فرماید: «هر یك از زن و مرد به دستگاه خاصی مجهز شده است، به گونه ای كه در عمل، هر یك كار دیگری را تكمیل می كند، و تولید نسل، برآیندی از مجموع آن دو است، پس هر یك از زن و مرد فی نفسه ناقص و نیازمند دیگری است و از مجموع آن دو یك واحد تام به وجود می آید كه می تواند تولید نسل را موجب شود، به دلیل همین نقص و نیازمندی است كه هر یك از آن دو به سوی دیگر كشیده می شود تا با پیوند با او آرامش یابد؛ زیرا هر ناقصی مشتاق كمال خویش است و هر نیازمندی به كسی یا چیزی مایل است كه نیاز او را برطرف سازد.»

خانواده فقط محیط آمیزش جسمها نیست؛ بلكه والاتر از آن، محیط آمیزش روحها و جذب باطنی زن و مرد به یكدیگر و پر شدن خلأ روحی هر یك به دیگری است و این همان چیزی است كه با خلقت و آفرینش زن و مرد هماهنگ است، و آنها بدین وسیله به مرحله ای می رسند كه خود را جدای از یكدیگر نمی بینند و حتی به جرأت می توان گفت كه علاقة هر یك از آنها به خود، عین علاقه به یكدیگر و علاقة به دیگری، عین علاقه به خویش است و از این رو است كه مولوی می گوید:

من كیم لیلی و لیلی كیست، من

هر دو یك روحیم اندر دو بدن

و به درستی اگر چنین نباشد، عیب و نقص انسانها است كه با دور ماندن از اقتضای آفرینش و الهام نگرفتن از وحی الهی، گرفتار دامها و تاریكیهایی شده اند كه خود مسبّب آن بوده اند.

مردی خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله رسید، با تعجب و شگفتی عرض كرد: «اِنَّ الرَّجُلَ یتَزَوَّجُ الْمَرْأة وَمَا رَآهَا وَمَا رَأتْهُ قَطُّ حَتَّی اِذَا ابْتَنَی بِهَا اِصْطَحَبَا وَمَا شَیءٌ اَحَبَّ اِلَیهِمَا مِنَ الْآخَرِ. فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله: «وَجَعَلَ بَینَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً»؛ چگونه است كه مردی با زنی ازدواج می كند كه هرگز پیش از آن، نه او آن زن را دیده، و نه آن زن، او را؛ اما همین كه ازدواج صورت می گیرد و مرد بر زن وارد می شود و همدم می گردند، هیچ چیز برای آنها دوست داشتنی تر از یكدیگر نیست؟! پیامبر صلی الله علیه و آله در پاسخ او (به این بخش از آیة سورة روم بسنده كرد و) فرمود: خداوند میان شما دوستی و مهر قرار داده.»

مرحوم علام طباطبایی رحمه الله درباره نقش دوستی و مودّت در خانواده می نویسد: «خانواده یكی از بارزترین جلوه گاه های مودّت و رحمت است كه از یك طرف دو زوج را به یكدیگر پیوند می دهد و از طرف دیگر، موجب می شود كه هر دو به ویژه زن، بر فرزندان خردسال خود كه در تأمین نیازهای جسمانی و حیاتی خویش عاجز و ضعیف اند، مهر بورزند و به پناه دادن، نگهداری، پوشش، تغذیه و تربیت آنها اقدام كنند و اگر این مهرورزی نبود، نسل بشر منقرض می شد و نوع انسان هیچ گاه امكان تداوم حیات نمی یافت.»
2- زن و مرد لباس یكدیگرند: از نگاه قرآن، تشكیل خانواده به معنای تهیة لباس تقوا از سوی پسر و دختر برای یكدیگر است. در فرازی از آیات خداوند در كنار لباس و زیورهای مادی برای تن و جسم، تقوا را به عنوان لباس و زیور روح مطرح می فرماید: «وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِكَ خَیر»؛ «لباس تقوا بهترین لباسها است.»

از سوی دیگر تصریح می فرماید كه زن و شوهر لباس یكدیگرند: «هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن »؛ «آنها لباس شما و شما لباس آنها هستید.»

اگر این دو آیة نورانی را در كنار هم قرار دهیم، به روشنی دلالت دارند كه تشكیل خانواده یكی از بارزترین مصادیق لباس تقوا است، از این رو پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ فَلْیتَّقِ اللَّهَ فِی النِّصْفِ الْبَاقِی؛10 هر كس ازدواج كند، نصف دینش را احراز كرده است، پس نصف باقی مانده را نگهداری كند.»

صاحب «تفسیر تسنیم» آیت الله جوادی آملی(دام ظله) در ذیل آیة فوق می گوید: «در این تشبیه لطیف (تشبیه همسر به لباس)، نكات تربیتی دقیقی است كه برخی از آنها بدین شرح است:

جامه یکدیگر

الف) لباس مانع از آسیب است؛ ازدواج هر چند اطفای غریزه را به همراه دارد؛ لیكن صبغة ملكوتی آن صیانت از گناه و حراست از نگاه آلوده است. مهم ترین بهره ای كه از ازدواج نصیب همسران می شود، صیانت گوهر دین از غارت ابلیس از خارج و چپاول هوس از داخل است.

ب) لباس، عیوب انسان را می پوشاند و آبرو را حفظ می كند؛ زن و شوهر نیز باید عیوب هم را بپوشانند و آبروی اجتماعی یكدیگر را حفظ كنند.

ج) لباس، انسان را از گرما و سرما و…. حفظ می كند؛ زوجین نیز باید در حوادث تلخ و شیرین، گرم و سرد زندگی، موجبات دلگرمی هم را فراهم كنند.

د) میان لباس و كسی كه آن را پوشیده رابطه ای تنگاتنگ و صمیمی است كه بیگانه میان آن دو راه ندارد، رابطة زوجین نیز باید چنین باشد تا بیگانه ای به درون زندگی آنان راه نیابد كه به اسرارشان پی برده، احیاناً فتنه گری كند.
هـ) اعضای بدن با لباس در تماس است و لباس از تماس مستقیم آنها با بیرون ممانعت می كند؛ زوجین نیز باید در همان ارتباط صمیمی زناشویی خویش تماس غریزی برقرار كنند؛ زیرا نه می توان زن و شوهر را از داشتن تمایل جنسی برحذر داشت و نه می توان جلوی آن را برای بیگانه بازگذارد؛ بلكه باید غرایز را بدون تعطیل، محدود و تعدیل كرد، چنان كه لباس انسان را محدود می كند.

و) انسان پوشیدن لباس آلوده و وصله دار را خوش ندارد؛ در انتخاب همسر نیز باید چنین دقت هایی اعمال شود.
ز) لباس مایة آرامش انسان است؛ زن و شوهر نیز موجب آرامش یكدیگرند.

ح) لباس آرایة انسان است، و به وی زینت می بخشد؛ زن و شوهر نیز باید زینت یكدیگر باشند.»

3- خانواده، كمال جامعه: از جمله پیامدهای مثبت تشكیل خانواده، آثار مطلوب و مفید آن بر جامعة انسانی است.
امام هادی علیه السلام می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ الصِّهْرَ مَأْلَفَةً لِلْقُلُوبِ وَ نِسْبَةَ الْمَنْسُوبِ أَوْشَجَ بِهِ الْأَرْحَامَ وَ جَعَلَهُ رَأْفَةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِكَ لَآیاتٍ لِلْعالَمِین ؛ خداوند وصلت (ازدواج) را مایة اُلفت دلها و پیوستگی نَسبی قرار داده و ]به واسطة آن[ رشته های خویشاوندی را به هم پیوست و آن را مایه مهر و محبت ساخت و در این ]پدیده[ برای مردمان، نشانه هایی از (قدرت و رحمت) خداوند است.»

نقش خانواده در پویایی و تحكیم جامعه انسانی به اندازه ای است كه امام رضا علیه السلام ضمن خطبه ای می فرماید: «اگر هیچ دلیل روشنی از كتاب و سنت به اهمیت تشكیل خانواده وجود نداشت، آثار و بركاتی كه به سبب این امر نصیب اجتماع می شود، تنها برای ترغیب و تشویق انسانها بر ایجاد كانون خانواده كافی بود.»

4- بقای نسل بشر: یكی از عمده تأكیدات اسلام بر تشكیل خانواده، بقای نسل انسان است. پسر و دختری كه تشكیل خانواده می دهند، طالب این هستند كه با مشاهدة ثمرة وجود خویش، خود را بر مسند پرافتخار مادری و پدری بنگرند و در حقیقت فرزند، جلوة وحدت ثمرة پدر و مادر است.

قرآن كریم می فرماید: «نِساؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُم »؛«همسران شما همچون كشتزارهای شما هستند، پس در آنها بكارید هر چه را كه می خواهید.»

صاحب تفسیر «تسنیم» ذیل این آیه می گوید: «زنان برای بقای نوع و تكثیر نسل بشر، كشتزار مردان اند. این آیه در مقام بیان مسئله زناشویی و تولید نسل برای بقای نوع انسان، مرد را مانند كشاورز بذرافشان و زن را چون كشتزاری می داند كه نطفة مرد در رحم او رشد می كند، و زن با تولید فرزند مایة بقای نسل آدمی است. برای تأكید بر حفظ نسل كه هدف اصیل عمل زناشویی است، واژة «حرث» در آیه تكرار شده است. هدف از آمیزش جنسی كه می تواند هر وقت و به هر گونه و در هر جا باشد، تنها لذایذ جنسی نیست؛ بلكه لذت جنسی مُزدی نقد برای تحمل زحمات طاقت فرسای تولید فرزند و پرورش او است. خداوند برای ترغیب به هدفدار كردن آمیزش جنسی می فرماید كه از رهگذر مباشرت با زنانتان فرزندان شایسته ای برای آخرت خود بفرستید، پس تولید مثل و بقای نسل مهم است… .»

پیامبر صلی الله علیه و آله در حدیثی كه به این حكمت مهم اشاره دارد، می فرماید: «مَا یمْنَعُ الْمُؤْمِنَ أَنْ یتَّخِذَ أَهْلًا لَعَلَّ اللَّهُ أَنْ یرْزُقَهُ نَسَمَةً تُثْقِلُ الْأَرْضَ بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ؛ چه چیزی مانع می شود كه انسان مؤمن زن بگیرد؟! شاید خداوند به او فرزندانی روزی كند كه زمین را از «لا اله الا الله» سنگین كنند.»

خانواده و اسلام

خانواده نخستین نهاد اجتماعی است كه در زندگی جمعی انسان شكل گرفته و مهم ترین نقش را در توسعه و رشد مراحل حیات بشر در امتداد تاریخ انسان از خود نشان داده است و از ابتدا تا فرجام زندگی، نسبت به سایر نهادهای اجتماعی از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار بوده و خواهد بود. تأثیر خانواده بر رشد، تعالی و شكوفایی افراد و جامعه به حدّی است كه هیچ اندیشمندی آن را انكار نمی كند، از این رو تمام صاحب نظران علوم انسانی از ابتدای تاریخ دربارة خانواده توصیه هایی داشته اند.

ادیان الهی نیز به جهت نقش مهم خانواده در اخلاق و معنویت انسانها، در این زمینه آموزه های مهمی ارائه كرده اند و در همین راستا آخرین دین الهی؛ یعنی اسلام، خانواده را از مهم ترین و ا ساسی ترین واحدهای اجتماعی می داند. كه بنای آن بر اُلفت، همدلی و خوشی استوار گشته و این بنا محبوب ترین بناها در پیشگاه خداوند است كه روابط آن بر مودّت و رحمت پایه گذاری شده؛ لذا نهاد خانواده از منظر اسلام، دارای حیات و قداست ویژه ای است كه قابل قیاس با هیچ نهاد اجتماعی دیگری نیست.

پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: «مَا بُنِی بِنَاءٌ فِی الْإِسْلَامِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنَ التَّزْوِیج ؛ در اسلام بنیادی نهاده نشده است كه نزد خدا از ازدواج محبوب تر باشد.»

منابع اسلامی به این نكته تأكید می ورزند كه تشكیل خانواده، زمینه ساز رشد و كمال است و عزوبت، زمینه ساز انحطاط و عقب ماندگی. از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده است: «رَكْعَتَانِ یصَلِّیهِمَا مُتَزَوِّجٌ أَفْضَلُ مِنْ رَجُلٍ عَزَبٍ یقُومُ لَیلَهُ وَ یصُومُ نَهَارَهُ؛3 دو ركعت نمازی كه مرد متأهل می خواند، برتر از (عمل) مرد مجردی است كه شبش را به عبادت و روزش را به روزه داری می گذراند.»

با توجه به متون دینی، عمده آثاری را كه خانوادة سالم می تواند در رشد و ارتقای اعضا و پویایی جامعه ایفا كند، می توان چنین بر شمرد:

1- خانواده، بهترین پایگاه تلاقی ویژگیهای مكمل زن و مرد است، و این پیوند می تواند تعادل روحی و روانی را برای كلیة اعضا به ارمغان آورد و این بهترین راه كسب توشه برای پیمودن مسیر كمال است.

2- ارضای صحیح قوای جنسی در خانواده، علاوه بر اینكه زمینه ساز سلامت جسم و روان است، سلامت اجتماعی و مصونیتهای اخلاقی جامعه را نیز در پی دارد.

3- خانواده بهترین محیط برای شكل گیری شخصیت فرزند است، و در انتقال ارزشهای اخلاقی بیشترین نقش را ایفا می كند و زمینه ساز سلامت اخلاقی نسل آینده است.

4- خانواده بهترین محل برای بروز استعدادهای زن و مرد، و تربیت فرزند و كار آمد نمودن اعضا و بهترین خدمتی است كه خانواده به جامعه ارائه می كند.

نظام باز و بسته خانوادگی

نظام خانوادگی را از جهت ارتباط والدین با فرزندان می توان به نظام ” باز و بسته ” تقسیم كرد.

خصوصیات  نظام باز خانوادگی

الف- سطح ارزش اعضاء خانواده بالاست و هر یك از اعضاء ارزش دیگری را درك می كند و به او احترام می گذارد.

ب – ارتباط اعضاء خانواده با یكدیگر صادقانه ، روشن و مستقیم است . از بیان مطالب ترسی ندارند و مقاصد خود را به وضوح بیان می كنند.

ج- قواعدی كه حاكم بر خانواده است انسانی ، قابل انعطاف و تغییر ناپذیر است. هر یك از اعضاء خانواده می تواند آزادانه نیازها و خواست خود را بیان كند و پذیرای انتقاد سایرین باشد.

نظام بازخانوادگی محلی مناسب برای رشد اعضاء و تبادل نظر و بالندگی است. دراین خانواده هرفردی به تناسب توان واستعداد خود رشد می یابد و پیشرفت می كند.

خصوصیات  نظام بسته خانوادگی

الف – ارزش اعضاء خانواده پایین است . هركدام از اعضاء ، دیگری را تحقیر می كند و به او احترام نمی گذارد.

ب – ارتباط اعضای خانواده با یكدیگر غیر صادقانه و مبهم است. معمولاً اعضاء خانواده یكدیگر را سرزنش می كنند و مطالب را به صورتی پوشیده و به اصطلاح مبهم بیان می كنند.

ج – قواعد حاكم برخانواده غیر انسانی ، خشك و تغییرناپذیراست. هركس در این خانواده به فكر خویش است و توجهی به نیازها و خواسته های سایر اعضاء ندارد .

در نظام بسته آشفتگی مشهود است. گرچه خانواده ها مشكلات خود را در قالب مشكل یكی از اعضاء و غالباً كودكان و نوجوانان بیان می دارند ولی باید مشكل را در ساخت خانواده و نظام آن و در شبكه ارتباطات خانوادگی جستجو كرد.

در خانواده هایی كه مشكل دارند خانواده درست سازمان نیافته ، هر یك از اعضاء نقش خود را درست ایفا نمی كند ، دارای شبكه ارتباطی مناسبی نیست و پیامها به صورت صادقانه و روشن رد و بدل نمی شود.

لازم به ذكر است كه شبكه ارتباطات فقط شامل پیام كلامی نمی شود. بلكه شامل كلمات ، وضعیت بدن ، اشارات وعلائم و حتی نحوه لباس پوشیدن و آراستگی ظاهر نیز هست .

در نگاهی دیگر انواع خانواده از نظر تربیت كودك به شرح زیر است :

الف – خانواده خشك و سخت گیر ( والدین سخت گیر و مستبد )

ب – خانواده سهل گیر و آسان گیر

ج – خانواده گسسته (  خانواده پریشان )

د – خانواده دمكرات (  خانواده سالم )

خصوصیات خانواده سالم در تربیت فرزندان

خانواده سالم

1- افراد خانواده سرزنده و با محبت هستند و همه رفتار و اعمال آنان با نوعی اصالت توام است.

2 – افراد خانواده به طور آشكار رنج و ناراحتی و نیز احساس همدری خود را نسبت به افراد دیگر خانواده بیان می كنند.

3 – افراد خانواده از ریسك ( خطر كردن )  معقول و سنجیده نمی هراسند و می دانند كه ممكن است با خطر كردن، اشتباهاتی نیز داشته باشند ‍ ، ولی اشتباهات شخصی هم می تواند خود مقدمه ای برای شناخت اشكالات

شخصی و بنابراین زمینه ای جهت رشد و كسب تجربه بیشتر باشد.

4 – افراد خانواده برای یكدیگر ارزش و احترام قایل اند و یكدیگر را دوست دارند و از این احساس خود شادمان

هستند.

5 – روابط افراد خانواده با یكدیگر هماهنگ و روان است و با آهنگی پرمایه و روشن با یكدیگر سخن می گویند.

6 – زمانی كه در خانواده سكوت برقرار است ‍، سكوتی است آرامبخش و نه سكوت مبتنی بر ترس یا احتیاط.

7 – وقتی در خانواده سرو صدا هست ‍، صدای فعالیتی پر معنی است و نه غرشی رعد آسا و برای خفه كردن صدای دیگران.

8 – هریك از اعضاء خانواده می دانند حق آن را خواهند داشت كه حرف خود را به گوش دیگران برسانند و در این زمینه نیازی به سكوت و تحمل فشار حاصل از آن نمی باشد.

9 – اگر یكی از اعضای خانواده هنوز فرصتی برای صحبت كردن پیدا نكرده است ‍، به دلیل تنگی وقت بوده است و نه كمی محبت ‍ ،  كم توجهی یا بی ملاحظه بودن اعضای دیگر خانواده .

10 – اعضای خانواده به راحتی یكدیگر را نوازش می كنند و در آغوش گرفتن فرزندان توسط پدر و مادر امری است عادی و توام با تجربه عشق و محبت خانوادگی.

11 – افراد خانواده صادقانه با هم صحبت می كنند ، با علاقه به سخنان یكدیگر گوش می دهند ، با یكدیگر رو راست و صادق هستند و به راحتی علاقه خود را به یكدیگر نشان می دهند.

12 – افراد خانواده به راحتی و آزادنه با یكدیگر درد دل می كنند و این حق را دارند كه درباره هر موضوعی (مثل ناكامیها ، ترسها ، صدمه هایی كه دیده اند ،  خشم خود ،  انتقاد از دیگری ، خوشیها یا كامیابیها )  ،  با یكدیگر سخن بگویند.

13 – افراد خانواده برای كارهای خود برنامه ریزی می كنند و در این راه اگر مشكلی با مزاحم اجرای برنامه های از قبل تعیین شده آنان شود ،  به سادگی خود را با آن تطبیق می دهند و در نتیجه قادر هستند بدون تجربه احساس

ترس یا واهمه ،  بیشتر مشكلات زندگی خود را حل و فصل كنند.

14 – در خانواده ،  زندگی آدمی و احساسات بشری، بیش از هر عامل دیگری مورد توجه و احترام است.

15 – در خانواده ،  پدر و مادر خود را مدیر یا رهبر خانواده می دانند و نه رئیس یا ارباب خانواده و نیز می دانند كه در موقعیت های مختلف چگونه به فرزندان خود بیاموزند تا به مرحله یك انسان واقعی بودن نزدیك شوند.

16 – اعضای خانواده در مورد اشتباهات خود (  در قضاوت ، رفتار ،  بروز هیجانها و … ) به همان سهولتی با یكدیگر سخن می گویند كه در مورد اعمال ، كردار و گفتار صحیح خود اظهار نظر می كنند.

17 – رفتار اولیای خانواده با آنچه به فرزندان خود می گویند – یا توصیه می كنند – مطابقت كامل دارد و در این راه از خود صداقت بسیار نشان می دهند.

18 – پدر و مادر خانواده مانند هر مدیر یا رهبر موفق ،  نسبت به زمان حساس هستند و مترصد آن می باشند تا از

هر فرصت مناسب برای سخن گفتن و تعامل با فرزندان خود ،  استفاده كنند.

19 – اگر یكی از افراد خانواده مرتكب اشتباهی شد و نادانسته خسارتی ایجاد نمود ، پدر و مادر و بزرگترها در كنار او قرار می گیرند تا از او حمایت كنند . این رفتار باعث خواهد شد تا فرزند بی دقت ،  بر احساس ترس یا گناه خود فای آید و از فرصت آموزشی كه پدر و مادر برای او فراهم كرده اند ،  بیشترین بهره را بگیرد.

20 – اولیاء خانواده می دانند كه فرزندانشان عمدا بدی نمی كنند. به همین دلیل ، اگر متوجه شوند كه فرزند آنان

در زمینه ای خرابكاری كرده است به این نتیجه می رسند كه یا سوء تفاهمی در كار بوده است و یا احساس ارزش

فردی و احترام به خویشتن ،  در فرزند آنان كاهش پیدا كرده است و باید برای این مشكل راه حلی را پیدا كرد.

21 – اولیا خانواده می دانند هنگامی فرزند آنان برای یادگیری آمادگی بیشتری خواهد داشت كه خود را با ارزش

بداند و احساس كند كه دیگران نیز برای او ارزش قایل هستند.

22 – اولیاء  خانواده می دانند كه هر چند با شرمنده ساختن كودك و تنبیه بدنی فرزندان می توان رفتار آنان را تغییر داد ،  اما این آگاهی را نیز دارند كه آثار این تنبیه ها بر ذهن آنان باقی می ماند و به سادگی و به سرعت قابل ترمیم نمی باشد.

23 – وقتی یكی از فرزندان خانواده عملی را انجام می دهد كه برای تصحیح عمل یا كار او الزامی به نظر می آید ، پدر و مادر آموزش فرزند خود را با گوش دادن – حس كردن – فهمیدن – و در نظر گرفتن زمان و دوره خاص رشد او ، آغاز می كنند.

24 – پدر و مادر خانواده می دانند كه در زندگی هر شخص مشكلاتی پیش خواهد آمد و اجتناب از همه مشكلات

زندگی امكان ناپذیر می باشد . بنابراین گوش به زنگ آن هستند كه برای هر مشكل تازه ،  راه حلی پیدا كنند و به فرزندان خود نیز می آموزند تا چگونه در حل مشكلات از خلاقیت و نو آوری بهره بگیرند.

25 – اولیای خانواده می دانند كه تغییر و تحول از ویژگیهای زندگی است ، بنابراین ، می پذیرند كه فرزندان آنان به سرعت مراحل مختلف رشد را طی می كنند و هیچگاه نباید سد راه رشد و تغییر فرزندان خود شوند.