تحقیق درباره سم مار و خواص دارویی آن

تحقیق سم مار و خواص دارویی آن در قالب فایل ورد تهیه و طراحی شده و شامل صفحه فهرست بندی موضوعات، عنوان تحقیق،مقدمه، متن تحقیق و منابع می باشد که مجموع صفحات این فایل 14 صفحه است.

صفحات این تحقیق شماره گزاری شده و متن آن نیز پاراگراف بندی و ویرایش شده است و آماده ارائه و یا پرینت می باشد. فایل ورد این تحقیق قابل ویرایش بوده و شما می توانید به مطالب آن افزوده و یا هر قسمت که بخواهید حذف کنید.

جهت جلوگیری از بهم ریختگی متون و نمایش صحیح در دستگاه ها و نرم افزار های مختلف علاوه بر فایل Word یک نسخه فایل PDF هم در فایل دانلودی قرار داده شده است.

عناوین و سرفصل ها:

مقدمه – انواع سموم ترشح شده توسط مار‌ها و هدف آنها – 1- سیتوتوکسین ها – ۲- نوروتوکسین ها – ۳- هموتوکسین ها – نحوه استفاده از زهر مار در پزشکی – مواد سازنده سم مارها  و خاصيت سم – محدود بودن مقدار زهر هر مار عامل گران بودن آن است – استفاده از سم مار برای درمان سرطان – کاهش فشار خون – تولید انواع مسکن – درمان اختلال های سیستم عصبی – نحوه تشخيص مارهاي سمي و غيرسمي – منابع

بخشی از تحقیق:

مقدمه

مار يكي از مفيدترين حيوانات اين كره خاكي براي توليد انواع داروها و سرم ها و واكسن ها است و جالب اينكه اين داروها از همان زهر مارها تهيه مي شوند.

با اين حال تخمين زده مى شود كه سالانه ۵ ميليون مار گزيدگى در سراسر جهان اتفاق مى افتد كه مسئول ۱۲۵ هزار مرگ در طول سال است. مار گزيدگى خصوصاً در مناطق گرمسيرى و نواحى كه قطب كشاورزى است به وفور ديده مى شود زيرا در اين مناطق تعداد زيادى مار در همزيستى با انسان به سر مى برند.

در ایران، بیش از 21 گونه مار سمی و نیمه سمی و 35 گونه مار غیرسمی و بیش از پنج گونه مار دریایی، زاد و ولد می کنند، افعی یا گرزه مار، مار جعفری، مار شاخدار، کبرا، یله مار، تیرمار، طلحه مار، آلوسر، افعی پلنگی، کورمار، مارشتری، مار درفشی و کوتوله مار برخی از این گونه ها هستند.

عوامل زیادی بقای این مارها را تهدید می کنند که شامل تخریب زیستگاه ها، برداشت بی رویه یا ناپایدار از گونه، تهدید به واسطه حضور گونه های غیر بومی، قرار گرفتن در معرض عوامل آلاینده ای همچون سموم و آفت کش های کشاورزی و توسعه فعالیت های صنعتی و کشاورزی هستند.

قاچاق مارها برای استفاده از پوست با هدف تولید پوشاک یکی دیگر از تهدیدات جدی فراروی این گونه های در خطر انقراض است که باید جدی گرفته شود، این جانوران همچنین برای سم گیری و تولید دارو به کشورهای دیگر قاچاق می شوند.

انواع سموم ترشح شده توسط مار‌ها و هدف آنها

۳ نوع سموم اصلی وجود دارد که هر کدام نقش یا اثر خاصی دارند که با دیگری متفاوت است، به عنوان مثال نوروتوکسین‌ها معمولاً در فلج کردن حرکت طعمه و کاهش فشار خون آن برای تسهیل دفع آن یافت می‌شوند. سه نوع سم و اثربخشی هر یک از آنها به شرح زیر است.

1- سیتوتوکسین ها

آن‌ها مواد سمی هستند که سلول‌های بدن را از بین می‌برند. سیتوتوکسین‌ها منجر به مرگ بیشتر یا تمام سلول‌های بافت یا اندام تحت تأثیر گزش می‌شوند، وضعیتی که به نام نکروز شناخته می‌شود. برخی از بافت‌ها ممکن است دچار نکروز مایع شوند که در آن بافت به طور جزئی یا کامل مایع شده است.

سیتوتوکسین‌ها به هضم جزئی طعمه قبل از خوردن کمک می‌کنند. سیتوتوکسین‌ها معمولاً به نوع سلول‌هایی که بر آن‌ها تأثیر می‌گذارند اختصاص دارند. کاردیوتوکسین‌ها سیتوتوکسین‌هایی هستند که سلول‌های قلب را از بین می‌برند، میوتوکسین‌ها فقط سلول‌های ماهیچه‌ای را هدف قرار داده و تخریب می‌کنند و کلروتوکسین‌ها سلول‌های کلیه را از بین می‌برند.

۲- نوروتوکسین ها

آن‌ها مواد شیمیایی سمی برای سیستم عصبی هستند. نوروتوکسین‌ها با مختل کردن سیگنال‌های شیمیایی (انتقال دهنده‌های عصبی) ارسال شده بین سلول‌های عصبی کار می‌کنند. آن‌ها ممکن است تولید انتقال دهنده‌های عصبی را کاهش دهند یا مکان‌های گیرنده خود را مسدود کنند. سایر نوروتوکسین‌ها با مسدود کردن کانال‌های کلسیم و کانال‌های پتاسیم عمل می‌کنند. این کانال‌ها برای انتقال سیگنال‌ها در طول نورون‌ها مهم هستند.

نوروتوکسین‌ها باعث فلج عضلانی می‌شوند که همچنین می‌تواند منجر به مشکل در تنفس و مرگ شود. مار‌های خانواده Elapidae (Lapididae) معمولاً نوروتوکسین تولید می‌کنند. این مار‌ها نیش‌های کوچکی دارند و شامل مار‌های کبرا، مامباها، مار‌های دریایی و مار‌های مرجانی هستند.

در ادامه گروهی از نوروتوکسین‌ها و نوع مار‌هایی که از آن‌ها استفاده می‌کنند:

کلسیپتین: این سم خونی با مسدود کردن کانال‌های کلسیمی از عملکرد تحریک تکانه‌های عصبی را مختل می‌کند. این سم در مامبای سیاه یافت می‌شود.

کوپروتوکسین: این نوع سم که توسط مار کبری تولید می‌شود، با مسدود کردن عملکرد گیرنده‌های نیکوتین استیل کولین عمل می‌کند و منجر به فلج می‌شود.

کلسیکلیدین: مانند کلسیپتین، این نوروتوکسین کانال‌های کلسیمی با ولتاژ را که عملکرد سیگنال‌های عصبی را مختل می‌کنند، مسدود می‌کند. در مار مامبا سبز یافت شد.

واسیکلین: که در مامبای سبز شرقی یافت می‌شود، عملکرد آنزیم استیل کولین استراز را که حرکت عضلات را کنترل می‌کند، مهار می‌کند و در نتیجه باعث حرکت غیرقابل کنترل ماهیچه، تشنج و فلج تنفسی می‌شود.

کالیوتوکسین: این سم توسط مار مرجانی آبی تولید می‌شود و از بسته شدن کانال‌های سدیم در سلول‌های عصبی جلوگیری می‌کند و باعث فلج کامل در بدن می‌شود.

۳- هموتوکسین ها

آن‌ها سمومی هستند که اثرات سمی روی گلبول‌های قرمز دارند و همچنین فرآیند‌های لخته شدن خون را مختل می‌کنند. این مواد با انفجار گلبول‌های قرمز، تداخل با عوامل انعقاد خون و سپس باعث مرگ بافت و آسیب اندام‌ها و همچنین باعث از بین بردن گلبول‌های قرمز خون ناتوانی خون در لخته شدن و باعث خونریزی داخلی جدی می‌شوند و تجمع گلبول‌های قرمز مرده در رگ‌های خونی نیز می‌تواند عملکرد کلیه را مختل کند، در حالی که برخی از سموم از لخته شدن خون جلوگیری می‌کنند و نوع دیگری نیز وجود دارد که باعث تجمع پلاکت‌ها و سلول‌های خونی می‌شود.

نحوه استفاده از زهر مار در پزشکی

علاوه بر استفاده از زهر مار برای به دست آوردن پادزهر، مطالعه سم مار‌ها و عملکرد‌های بیولوژیکی آن‌ها پس از کشف راه‌های جدید مبارزه با بیماری‌های انسانی از طریق آن‌ها اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است، برخی از این بیماری‌ها شامل سکته مغزی، بیماری آلزایمر، سرطان و اختلالات قلبی و… می‌شوند.

از آنجایی که سم مار به طور خاص سلول‌ها را هدف قرار می‌دهند محققان در حال انجام تحقیقات زیادی در مورد روش‌هایی هستند که این سموم برای تولید دارو‌های قادر به هدف قرار دادن سلول‌های خاص استفاده می‌شوند. تجزیه و تحلیل اجزای زهر مار به تولید مسکن‌های قوی‌تر به عنوان رقیق کننده‌های خون موثرتر نیز کمک کرده است.

محققان از خواص ضد انعقادی سم هتوکسین، برای تولید دارو‌هایی برای درمان فشار خون بالا، اختلالات خونی و حملات قلبی و نوروتوکسین‌ها برای تولید دارو‌هایی برای درمان بیماری‌های مغزی و سکته استفاده کرده اند.

اولین داروی مبتنی بر زهر که توسط FDA ساخته و تایید شد، کاپتوپریل بود، مشتق شده از پیتون برزیلی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شد.

مواد سازنده سم مارها  و خاصيت سم

سم مار در حقيقت نوع تغيير يافته بزاق دهان مار است كه از غدد بزاقى تغيير يافته براى اين كار توليد مى شود و از طريق دندان هاى تو خالى جلوى دهان مار به بدن جاندار تزريق مى شوند.

در سم مار تعداد زيادى مواد شيميايى وجود دارد كه هر كدام به قسمتى از بدن جاندار آسيب مى رساند:
سم مار مايعى است روغنى شكل و بر حسب نوع مار به رنگ سفيد تا زرد پررنگ، شفاف يا كدر و اندكى اسيدى است. سم مار مخلوطى است از مواد پيچيده پروتئينى با خواص سمى و آنزيمى و مواد غير پروتئينى از قبيل انواع ليپيد ها، كربوهيدرات ها، نمك هاى مختلف فلزى و شبه فلزى، ريبوفلاوين و آب.
سم ماده ايست سرشار از آنزيم.

حدود ۲۶ نوع آنزيم در سم مار ها وجود دارد. در حدود ۹۰ تا ۹۲ درصد از وزن خشك سم را مواد پروتئينى تشكيل مى دهند، كه برخى از آنها روى دستگاه عصبى تأثير مى گذارند، برخى تراوايى غشاى ياخته را تغيير مى دهند و بعضى ديگر موجب تخريب تار هاى ماهيچه اى مى شوند.

به طور خلاصه اين مواد شيميايى به ۴ دسته تقسيم مى شوند. سموم سلولى كه باعث آسيب موضعى بافت در محل گزش مى شوند. سموم خونى كه باعث خونريزى داخلى مى شوند. سموم عصبى كه روى سيستم عصبى اثر مى گذارند و سموم قلبى كه مستقيماً قلب را تحت تأثير قرار مى دهند. گزش توسط مار مى تواند از يك زخم سوراخ مانند كوچك و ساده تا بيمارى تهديد كننده حيات و مرگ را باعث شود. هميشه بايد اين نكته را مد نظر داشت كه علائم اوليه متعاقب گزش مى توانند گمراه كننده باشند و گاهى قربانى در حالى كه علائم قابل توجه اوليه ندارد ناگهان به طرف شوك و مشكلات تنفسى سوق پيدا مى كند.

دانشمندان دريافته اند بهره گيرى از سم يك نوع مار كشنده مى تواند جان هزاران بيمار را از مرگ نجات دهد. سم مار تايپان حاوى پروتئين معجزه آسايى است كه بلافاصله خون را منعقد مى كند. از اين پروتئين كه فاكتور رايكس نام دارد مى توان براى توقف خون ريزى به هنگام جراحى قلب و عمل جراحى روى كسانى كه در حوادث مجروح شده اند بهره برد. فاكتور رايكس اين پروتئين احتمالاً قوى ترين عامل انعقاد خون است كه تاكنون كشف شده است.